همهی ما در طول زندگی بارها دچار احساساتی چون ترس و اضطراب شدهایم، زیرا این واکنشها کاملا طبیعی هستند و بدن در مواقع لازم این واکنشها را از خود نشان میدهد. اختلال هراس یا پانیک (panic) نیز شرایط مشابهی دارد.
یعنی فرد دچار این اختلال بهطور منظم حملات ناگهانی وحشت و ترس را تجربه میکند که اغلب این واکنشها بدون دلیل خاصی هستند، اما حمله پانیک یا اختلال هراس چیست؟ در ادامه مقاله تصمیم داریم به سوال اختلال هراس چیست پاسخ دهیم و هرآنچه باید دربارهی این اختلال (panic disorder) بدانید را نیز در اختیارتان قرار دهیم.
اما حمله پانیک چیست؟ حمله پانیک یک نوع ترس یا هراس شدید است که در صورت عدم وجود خطر واقعی یا علت ظاهری باعث واکنشهای شدید جسمی میشود. حملات پانیک بسیار ترسناک هستند، زیرا ممکن است فکر کنید که کنترل خود را از دست دادهاید، تنفس شما متوقف شده است، دچار حمله قلبی شدهاید یا حتی در حال مرگ هستید.
طبق ویرایش پنجم دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منظور از حمله پانیک افزایش ناگهانی ترس یا ناراحتی شدید است که در عرض چند دقیقه به اوج خود میرسد.
بسیاری از افراد در طول زندگی خود فقط یک یا دو بار این مسئله را تجربه میکنند و مشکل برطرف میشود. اگر شما بیش از چهار بار دچار حملات پانیک غیر منتظره شوید، ممکن است به بیماری مبتلا شده باشید که اختلال هراس نامیده میشود. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۹، دو تا چهار درصد افراد در جهان دارای اختلال هراس هستند. علائم اختلال هراس اغلب در جوانان ۲۰ تا ۲۴ ساله ظاهر میشوند.
اگرچه حملات پانیک تهدیدکننده زندگی نیستند اما میتوانند ترسناک باشند و کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهند. پس در صورت ابتلا به اختلال هراس باید با پزشک مشورت کنید. درمان صحیح مهمترین بخش در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شما است.
علائم اختلال پانیک چه هستند؟ تشخیص حمله پانیک
حملات پانیک معمولاً ناگهانی، بدون هشدار و دلیل واضح شروع میشوند. آنها میتوانند در هر زمان، هنگام رانندگی با اتومبیل، در مرکز خرید، هنگام خواب یا وسط یک جلسه کاری بروز کنند. ممکن است گاهبهگاه دچار حملات پانیک شوید یا ممکن است به طور مکرر رخ دهند.
به طور معمول علائم حمله پانیک در عرض چند دقیقه به اوج خود میرسند و به مدت ۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشند که معمولا ۱۰ دقیقه اول فرد اوج این علائم را تجربه خواهد کرد.. در موارد شدید، علائم ممکن است بیش از ۱ ساعت طول بکشند. بههمیندلیل، بعد از فروکش کردن حمله ممکن است احساس خستگی و فرسودگی کنید. علائم شایع پانیک اتک عبارتند از:
- احساس بروز یک خطر قریبالوقوع
- ضربان قلب سریع و تپنده (پانیک و پیویسی قلبی)
- تعریق
- لرزش بدن
- تنگی نفس و احساس خفگی (پانیک و تنگی نفس)
- گرگرفتگی
- حالت تهوع (پانیک و مشکلات گوارشی)
- گرفتگی شکم
- درد قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا ضعف
- بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن دست و پا
- ترس از دست دادن کنترل بدن (بهخصوص حمله پانیک در خواب)
- ترس از مردن
دقت داشته باشید اختلال هراس پانیک علاوه بر علائم جسمانی یکسری نشانههای روانشناختی پانیک نیز دارد که میتوان به نشانههایی چون بیخوابی، زنگ زدن گوش، ایجاد مشکل در تمرکز فرد، کاهش میل جنسی، احساس گیر کردن غذا در گلو و احساس وحشت و سراسیمگی اشاره کرد.
اختلال پانیک یا وحشت زدگی میتواند هر روز چندین بار برای فرد اتفاق بیفتد، یا ممکن است هر هفته یا هر ماه شاهد این اتفاق باشید. از طرفی گاهیاوقات فرد متوجه میشود که ممکن است دچار اختلال پانیک و وحشت زدگی شود که در چنین موقعیتی میتواند با تشخیص بهموقع و انجام راههای مقابله جلوی مشکل را بگیرد. این اختلال در زنان بیشتر از مردان دیده میشود و میتوان با برخی از کارها و پیشگیریها از رخ دادن آن جلوگیری کرد.
علت ایجاد اختلال پانیک یا وحشت زدگی چیست؟
تابهحال پاسخ درست و دقیقی در رابطه با علل ایجاد اختلال پانیک یا وحشت زدگی بهدست نیامده است و مشخص نیست که چه چیزی باعث حملات پانیک میشود، اما باید متذکر شد که برخی از عوامل ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. در ادامه به بررسی این عوامل میپردازیم تا با آنها آشنا شوید.
عوامل زیست شناختی و جسمانی: بهم خوردن میزان برخی از هورمونهای بدن باعث میشود که اختلال پانیک در بدن فرد ایجاد شود. موقعیتهایی چون بارداری، کم کاری یا پرکاری تیروئید، دیابت، بیماریهای کلیوی و مواردی از این دست میتوانند در سیستم هورمونی بدن اختلال ایجاد کنند که این اختلالات به حملات عصبی و استرسی منجر خواهند شد.
اثر ژنتیک و ارث در بروز پانیک اتک: از مهمترین علل ایجاد اختلال هراس و ترس میتوان به عوامل ژنتیکی و ارثی اشاره کرد. اگر شما در خانوادهای زندگی میکنید که پدر و مادرتان دچار حملات اضطرابی میشوند، احتمال اینکه شما نیز رفتاری مانند آنها داشته باشید بسیار بالا است. البته نمیتوان گفت که این اختلال به ژن خاصی وابسته است، بلکه ترکیب برخی از ژنها میتواند چنین مشکلی را به همراه داشته باشد.
تاثیر محیط و اجتماع در اختلال پانیک: یکی از شایعترین علتهایی که میتوان برای ایجاد این اختلال به آن اشاره کرد، محیط و اجتماع است. بسیاری از افراد به دلیل مشکلات خانوادگی، تغییر ناگهانی در محیط زندگی، مرگ عزیزان، زلزله، بیماری و مواردی از این دست دچار حملات عصبی میشوند و گاهیاوقات این حملات ادامهدار خواهند شد، بهطوریکه فرد دچار اختلال هراس و ترس میشود.
برخی از تحقیقات نشان میدهند که واکنش طبیعی بدن شما در هنگام مبارزه یا فرار، ممکن است با حملات پانیک همراه شود. به عنوان مثال، اگر یک خرس گریزلی بهدنبال شما بیاید، بدن شما به طور غریزی واکنش نشان میدهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای مواجهه با شرایط تهدیدکننده زندگی افزایش مییابد. اگرچه بسیاری از این واکنشها در حمله پانیک نیز رخ میدهند اما هنوز ناشناخته است که چرا این حمله زمانی رخ میدهد که هیچ خطر آشکاری وجود ندارد. با انواع حمله پانیک بیشتر آشنا شوید
۱. اختلال هراس خاص (Specific phobias)
فوبیا یکی از اختلالات اضطرابی محسوب میشود و منظور از فوبیا احساس شدید ترس ناشی از یک موضوع خاص است. فردی که دچار فوبیا است گمان میکند که با روبرو شدن با موضوعی که از آن فوبیا دارد بدترین اتفاق ممکن رخ خواهد داد، از همینرو هنگام مواجهه با موقعیت دچار استرس و ترس شدیدی میشود.
برای مثال آراکنوفوبیا یا عنکبوت هراسی یکی از انواع اختلال هراس خاص است، بهطوریکه فرد در مواجهه با عنکبوت و حتی تصور آن دچار ترس شدید میشود. البته اختلال هراس اختصاصی انواع دیگری نیز دارد که میتوان به ترس از مار، ارتفاع، رعد و برق، هواپیما، خون، اختلال هراس ثبت نام کنکور و … اشاره کرد. حال اگر شما دچار این دست از فوبیاها هستید، میتوانید موضوع را با یک دکتر ترس های خاص درمیان بگذارید تا راهنماییهای لازم صورت گیرد.
۲. اختلال هراس اجتماعی (Social Anxiety Disorder)
از دیگر انواع اختلال هراس میتوان به اختلال هراس اجتماعی اشاره کرد، اما منظور از اختلال هراس اجتماعی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت افراد مبتلا به اختلال جمع هراسی از انجام فعالیت در اجتماع و حتی ظاهر شدن در جمع میترسند و اگر در اجتماع ظاهر شوند دچار حملات استرسی و اضطرابی خواهند شد.
در واقع میتوان گفت اختلال جمعیت هراسی نوعی احساس خجالت شدید در فرد است که باعث میشود فرد از گفتگو با مردم، غریبهها یا افرادی که صاحب قدرت هستند مانند استاد دانشگاه، رئیس حوزه کاری و غیره اجتناب کنند، زیرا انجام این کارها باعث ایجاد نگرانی و ترس شدید در فرد میشود. حال افراد دچار این اختلال به دلیل اینکه ترس کمتری را تجربه کنند و آرامتر باشند، معمولا از اجتماع و موقعیتهای اجتماعی دوری میکنند. توصیه میشود این افراد از یک مشاور ترس کمک بگیرند تا بتوانند این مشکل را حل کنند و بهدرستی در اجتماع حاضر شوند.
۳. هراس از مکانهای شلوغ یا آگورافوبیا (Agoraphobia)
از دیگر انواع اختلال هراس و ترس میتوان به آگورافوبیا که با نامهای دیگری چون اختلال برون هراسی و گذر هراسی شناخته میشود اشاره کرد، اما اختلال گذر هراسی چیست؟
منظور از این اختلال این است که فرد هنگام حضور در مکانهای ناآشنا یا فضاهای باز دچار ترس و استرس میشود، از همین رو تمام تلاش خود را میکنند که در محیط خانه و محل کار بماند و به محیط بیرون و محیطهای ناآشنا رفت و آمد نداشته باشد. برخی از افراد که دچار چنین فوبیایی هستند، ممکن است حملات هراس را نیز تجربه کنند؛ بنابراین زمانی که در مکانهای عمومی حاضر میشوند دچار این حملات خواهند شد.
۴. ترس از تنهایی و تنها ماندن
ترس از تنها ماندن یکی از انواع اختلال هراس در کودکان است. البته این اختلال تنها به کودکان مختص نیست و بزرگسالان نیز میتوانند آن را تجربه کنند. این اختلال در اکثر مواقع زمانی پیش میآید که فرد یا کودک در یک زمان با از دست دادن عزیزان یا دوستان خود با مشکل نیز مواجه شده است. این موضوع در برخی از مواقع به یک اختلال تبدیل میشود و میتواند تنش و حملات عصبی را به همراه داشته باشد.
برای مثال اگر فرد در یک موقعیت تنها بماند، دائم به این فکر میکند که ممکن است در معرض خطر باشد، بههمیندلیل سطح اضطراب و نگرانی بالا میرود و فرد دچار حملات پانیک خواهد شد.
۵. اختلال پانیک در خواب
اختلال هراس در خواب معمولا در شب اتفاق میافتد و باعث میشود که فرد از خواب با ترس و دلهره بیدار شود. در چنین موقعیتی فرد از لحاظ نفس کشیدن با مشکل مواجه خواهد شد و تپش قلب نیز پیدا خواهد کرد. نکتهای که باید به آن اشاره کرد این است که هراس و پانیک در شب با یکدیگر تفاوت دارند.
در رابطه با تفاوت اختلال هراس و پانیک شبانه باید گفت افرادی که هراس شبانه را تجربه میکنند از آن بیاطلاع هستند و امکان دارد هنگامی که خواب هستند از رختخواب بیرون بیایند، داد بزنند، گریه کنند و کارهایی مشابه به این موارد را انجام دهند و دوباره پس از آنکه هراس شبانه تمام شد به خواب بروند.
حمله پانیک اما متفاوت است و فرد پس از آنکه این حمله را تجربه میکند از خواب بیدار میشود و علائم حمله را مشاهده میکند و مدتزمان زیادی طول میکشد تا دوباره بتواند بخوابد. تابهحال متخصصان نتوانستهاند دلیل اختلال هراس شبانه را بهطور دقیق متوجه شوند، اما طبق تحقیقات انجام شده، زمانی که یک موضوع در پردازش مغز و سیستم عصبی تاثیر منفی بگذارد و باعث ترس و اضطراب شود اختلال هراس در خواب رخ خواهد داد.
۶. اختلال بدشکلی هراسی
اختلال بدشکلی هراسی یک نوع اختلال روانی به شمار میآید که میتواند یک عارضه شدید باشد و باعث شود که فرد به دلیل شرم و اضطراب از حضور در جمع اجتناب کند. فرد دچار این اختلال معمولا ساعتهای زیادی را جلوی آینه میایستد تا ظاهر و تصویر بدن خود را در آینه چک کند و مدام فکر میکند که زیبایی کافی برای حضور در اجتماع و موقعیتهای مختلف را ندارد و به همین دلیل اغلب دچار احساس ترس و اضطراب میشود.
اکثر افرادی که دچار این اختلال هستند معمولا سعی میکنند با استفاده از آرایشهای غلیظ نقصهایی که گمان میکنند دارند را پوشش دهند. اختلال بدشکلی هراسی بیشتر در سنین نوجوانی دیده میشود و هر دو جنس دختر و پسر میتوانند این اختلال را تجربه کنند.
فاکتورهای خطر بروز اختلال پانیک
علائم اختلال هراس اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشوند و زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار میدهند. بنابراین، احتمال بیشتری دارد که گروههای خاصی به آن مبتلا شوند. معمولا فاکتورهایی که ممکن است خطر ابتلا به حملات پانیک یا اختلال هراس را افزایش دهند، عبارتند از:
- داشتن سابقه خانوادگی حملات پانیک یا اختلال هراس
- مواجهه با استرسهای عمده زندگی مانند مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان
- برخورد با یک رویداد آسیبزا مانند تجاوز جنسی یا یک حادثه جدی
- بروز تغییرات عمده در زندگی مانند طلاق یا اضافه شدن یک نوزاد جدید
- سیگار کشیدن یا مصرف زیاد کافئین
- داشتن سابقه سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی
آیا حمله عصبی پانیک خطرناک است؟ عوارض احتمالی اختلال پانیک
در صورت عدم درمان، حملات و اختلال هراس میتوانند تقریباً بر روی همه زمینههای زندگی شما تأثیر بگذارند. عوارض مرتبط با حملات پانیک معمولا عبارتند از:
- ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا ترک خانه
- نیاز به مراقبتهای پزشکی مکرر برای رفع نگرانیهای مربوط به سلامتی و سایر شرایط پزشکی
- اجتناب از حضور در موقعیتهای اجتماعی
- بروز مشکلات در محل کار یا مدرسه
- بروز افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روانی
- افزایش افکار خودکشی یا انجام آن
- سوءمصرف الکل یا سایر مواد مخدر
- مشکلات مالی
در برخی از افراد، اختلال هراس ممکن است با آگورافوبیا همراه شود. در واقع نگران هستند که در صورت بروز حمله پانیک نتوانند فرار کنید یا کمک بگیرند و بههمیندلیل تمایلی به خروج از منزل ندارند. پانیک در کودکان میتواند باعث تاخیر در روند رشد شود. زیرا ترس از حمله ممکن است حضور در مدرسه یا حفظ روابط اجتماعی را دشوار کند.
آیا امکان پیشگیری از حملات پانیک وجود دارد؟
اختلال پانیک اغلب یک بیماری طولانیمدت است که روند درمان دشواری دارد. اکثر افراد مبتلا به اختلال هراس از طریق درمان، برخی از علائم خود را تسکین میدهند. بنابراین، پیشگیری از بروز علائم بهترین رویکرد است.
مثلا میتوانید با اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر، علائم خود را کاهش دهید. برنامه درمانی خود را رعایت کنید تا از عود یا تشدید علائم حمله پانیک جلوگیری کنید. فعالیت بدنی منظم داشته باشید زیرا ممکن است به کاهش اضطراب کمک کند. به هر روشی، استرس روزانه خود را مدیریت کنید.
آیا میتوان از ابتلا به اختلال هراس یا پانیک پیشگیری کرد؟
در این مقاله به سوال اختلال هراسی چیست پاسخ دادیم و متوجه شدیم که این مشکل میتواند بسیار سخت و اذیتکننده باشد. از همین رو بسیاری از افراد به دنبال راهکارهایی برای پیشگیری از این مشکل هستند. در رابطه با این موضوع باید گفت که پیشگیری از حملات اختلال هراس پانیک معمولا سخت است و امکان دارد نتیجهی صددرصدی نیز نداشته باشد.
نوشیدن الکل، مصرف کافئین و دیگر تحریککنندهها و همچنین داروهای اعتیادآور میتوانند احتمال ایجاد این اختلال را بیشتر کنند، بنابراین اولین کاری که شما باید انجام دهید این است که مصرف این مواد را کاهش دهید. فعالیت بدنی منظم داشته باشید زیرا ممکن است به کاهش اضطراب کمک کند. به هر روشی، استرس روزانه خود را مدیریت کنید.
تشخیص اختلال هراس چگونه است؟
اگر شما جزو افرادی هستید که گمان میکنید علائم اختلال هراس را تجربه کردهاید، توصیه میشود مراقبتهای لازم پزشکی را انجام دهید و نسبت به علائم این اختلال بیتوجه نباشید. دقت داشته باشید که اگر شما دچار حمله پانیک شوید، باید سریعا به اورژانس مراجعه کنید. در اورژانس آزمایشهای مختلفی انجام میشود و اگر نیازی باشد پزشک انجام نوار قلب را نیز تجویز میکند. تمام این بررسیها به این دلیل انجام میشود که پزشک مطمئن شود حمله قلبی شدیدی اتفاق نیفتاده است و خطری شما را تهدید نمیکند.
اگر بررسیهای اولیه انجام شد و پزشک تشخیص داد که شرایط قلبی بیمار نرمال است، فرد را به یک دکتر عمومی ارجاع میدهد. در ادامه معاینه روان و اعصاب فرد انجام میشود و اگر پزشک تشخیص اختلال هراس را دهد، اقدامات مربوط به درمان این مشکل را شروع خواهد کرد. گاهیاوقات لازم است که بیمار را یک دکتر متخصص مغز و اعصاب معاینه کند تا اطمینان از سلامت بیمار حاصل شود. هنگام مراجعه به پزشک، برای کمک به تشخیص دقیق احتمالا باید تستهای زیر را انجام دهید:
- یک معاینه فیزیکی کامل
- آزمایش خون برای بررسی تیروئید و سایر شرایط پزشکی
- آزمایشات احتمالی مربوط به قلب مانند نوار قلب
- ارزیابی روانشناختی برای صحبت در مورد علائم، ترسها یا نگرانیها، شرایط استرسزا، مشکلات در روابط اجتماعی یا خانوادگی، موقعیتهایی که ممکن است از حضور در آنها اجتناب کنید و سابقه خانوادگی
در تست تشخیص پانیک همچنین ممکن است در مورد مصرف الکل یا سایر مواد مخدر از شما سوال شود.
معیارهای اصلی تشخیص اختلال پانیک یا اختلال هراس
از نظر پزشکان، همه کسانی که دچار حملات پانیک میشوند اختلال هراس ندارند. طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر شده است، برای تشخیص اختلال پانیک باید به معیارهای زیر توجه کرد:
- بیمار مدتی است که حملات هراس مکرر و غیر منتظره را تجربه میکند
- بیمار در طول یک ماه، حداقل یک مورد حمله یا نگرانی شدید از بروز آن را داشته است. معمولا ترس مداوم از عواقب حمله، مانند از دست دادن کنترل بدن، حمله قلبی یا تغییرات قابل توجه رفتار ممکن است باعث بروز دوباره حمله شود.
- حملات پانیک بیمار ناشی از مصرف الکل، مواد مخدر، ابتلا به بیماری یا شرایط روانی دیگری مانند هراس اجتماعی یا وسواس نیست. زیرا اصولا حمله پانیک بیدلیل و ناگهانی رخ میدهد.
انواع روشهای درمان اختلال پانیک
درمان پانیک به صورت صددرصد امکانپذیر نیست و در اکثر مواقع دکتر متخصص مغز و اعصاب از روشهایی استفاده میکند که بتواند علائم بیماری را تحت کنترل در بیاورد. در واقع این روشها بهگونهای هستند که فرد میتواند با استفاده از آنها افکار و اعمال خود را تغییر دهد و عملکرد بهتری در برابر ترسهای خود داشته باشد.
یک روش درمانی صحیح میتواند به کاهش شدت و دفعات حملات پانیک کمک کرده و عملکرد شما را در زندگی روزمره بهبود بخشد. معمولا گزینههای اصلی درمان عبارتند از روان درمانی و دارو درمانی. بسته به سابقه و شدت اختلال هراس، ممکن است یک یا هر دو نوع روش درمانی توصیه شود. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.
روان درمانی حملات پانیک
روان درمانی اولین درمان موثر برای حملات پانیک و اختلال هراس محسوب میشود. روان درمانی میتواند به شما در درک حملات پانیک و اختلال هراس کمک کرده تا نحوه مقابله با آنها را بیاموزد.
نوعی روان درمانی به نام درمان رفتاری-شناختی میتواند به شما کمک کند تا از طریق تجربه شخصی علائم پانیک را دستهبندی کنید. بدین شکل، درمانگر به شما کمک میکند تا به تدریج علائم حمله پانیک را به شیوهای ایمن کنترل کنید. درمان موفقیتآمیز همچنین میتواند به شما در غلبه بر ترس از موقعیتهایی که بهدلیل حملات پانیک از آنها اجتناب کردهاید، کمک کند.
مشاهده نتایج حاصل از درمان به زمان و تلاش بسیاری نیاز دارد. ممکن است در عرض چند هفته علائم حمله پانیک کاهش یابند و یا طی چند ماه برطرف شوند. بنابراین، برای اطمینان از کنترل حملات پانیک خود یا درمان عود اختلال، بهتر است از همین الان برنامهریزی کنید.
دارو درمانی پانیک اتک
داروهای ضد پانیک میتوانند به کاهش علائم مرتبط با حملات پانیک و همچنین افسردگی کمک کنند. در حال حاضر چندین نوع دارو برای مدیریت علائم حملات پانیک موثر است، از جمله:
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs). به طور کلی داروهای ضد افسردگی SSRI بهدلیل داشتن خطر کم عوارض جانبی جدی، بهعنوان اولین انتخاب برای درمان حملات پانیک توصیه میشوند. SSRIهای تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان اختلال هراس شامل فلوکستین، پاروکستین و سرترالین هستند.
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (SNRIs). این داروها دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند که توسط FDA برای درمان اختلال هراس تأیید شدهاند.
- بنزودیازپینها. این داروها آرامبخش سیستم عصبی مرکزی هستند. بنزودیازپینهایی که توسط FDA برای درمان اختلال هراس تأیید شدهاند شامل آلپرازولام و کلونازپام هستند. بنزودیازپینها به طور کلی فقط بهصورت کوتاهمدت مورد استفاده قرار میگیرند زیرا میتوانند عادت ایجاد کنند و باعث وابستگی روحی یا جسمی شوند. آنها همچنین میتوانند با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کنند.
اگر یکی از داروها برای شما موثر عمل نمیکند، پزشک ممکن است برای افزایش اثربخشی و تعیین موثرترین دارو برای پانیک، تغییر دارو یا ترکیب داروهای خاص را توصیه کند. به خاطر داشته باشید که پس از شروع اولین دارو، چند هفته طول میکشد تا متوجه بهبود علائم شوید. بنابراین درمان سریع پانیک ممکن نیست و در هر دو روش روان درمانی و دارو درمانی نیاز به گذشت زمان است.
توصیه میشود قرص های اختلال هراس را بدون مشورت با دکتر متخصص مغز و اعصاب مصرف نکنید، زیرا این قرصها میتوانند عوارض بیشتری را برای شما به همراه داشته باشند. شما میتوانید درصورت مشاهدهی علائم اختلال هراس با یک مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب مشورت کنید، گاهیاوقات درمانهای دیگری جز قرص نیز به شما پیشنهاد میشود.
درمان خانگی اختلال پانیک
علاوه بر این درمانها، کارهایی وجود دارند که میتوانید در خانه انجام دهید تا به تسکین علائم کمک زیادی شود. مواردی مانند:
- به برنامه درمانی خود پایبند باشید. اگرچه مواجهه با حملات ممکن است دشوار باشد اما درمان میتواند به شما کمک کند تا احساس کنید که در خانه خود گروگان نیستید.
- به یک گروه پشتیبانی بپیوندید. پیوستن به گروهی از افراد مبتلا به حملات هراس یا اختلالات اضطرابی میتواند باعث کاهش نگرانی شما شود.
- از مصرف کافئین، الکل، مواد مخدر و سیگار کشیدن خودداری کنید. همه اینها میتوانند حملات هراس را تحریک یا بدتر کنند.
- تکنیکهای مدیریت استرس و آرامش را تمرین کنید. به عنوان مثال، یوگا، تنفس عمیق و آرامش پیشرونده ماهیچهها (کشش یک عضله و سپس رهایی کامل آن تا زمانیکه همه ماهیچههای بدن شل شوند) نیز ممکن است مفید باشند.
- فعالیت بدنی داشته باشید. فعالیت هوازی ممکن است بر روحیه شما تأثیر آرامبخشی داشته باشد.
- خواب کافی داشته باشید. به اندازه کافی بخوابید تا در طول روز احساس خوابآلودگی نکنید.
درمان اختلال پانیک با داروهای گیاهی
مطمئنا مصرف برخی از داروهای گیاهی زیر میتواند به پیشگیری یا کاهش علائم حملات پانیک کمک زیادی کند:
- دمنوش اسطوخودوس
- دمنوش بابونه
- دمنوش گل گاوزبان
- عرق بیدمشک
- عرق بهارنارنج
قبل از استفاده از داروهای گیاهی یا مکملهای غذایی، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این محصولات میتوانند با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند.
درمان حملات پانیک به کمک طب سنتی
شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد که اختلال هراس در طب سنتی چیست؟ برای پاسخ به این سؤال بایستی گفت اختلال هراس چه در تعریف پزشکی و روانشناسی و چه در تعریف طب سنتی یکسان بوده و هیچ تفاوتی ندارند. تنها تفاوت طب سنتی با پزشکی، در روشهای درمان است.
بهطوریکه پزشکی مباحث رفتار درمانی و استفاده از دارو را برای درمان مناسب میبیند و دکتر طب سنتی نیز استفاده از گل و گیاهان را برای این منظور چارهساز میداند. به هر حال درمان قطعی حمله پانیک با طب سنتی یک روش آزمایش شده و مطمئن است. چرا که بسیار از افراد از همین طریق توانستند اختلال خود را درمان کنند. از این رو ما نیز در ادامه به روشهای مختلفی که طب سنتی برای درمان این اختلال ارائه داده است.
۱. گل ساعتی برای کنترل حمله هراس
اگر جز افرادی هستید که حملات پانیک زندگی روزمرهتان را مختل کرده است میتوانید برای کنترل و درمان آن از گل ساعتی استفاده کنید. این گیاه دارویی برای تمامی مشکلاتی که ناشی از عصب باشد اثر گذار است. از طرفی میدانیم که حملات پانیک مستقیماً به عصب مربوط است از این رو این گیاه دارویی تأثیرات و چندانی را در کنترل و بهبود اختلال هراس از خود نشان میدهد.
همچنین گل ساعتی یکی از داروهای گیاهی است که باعث میشود یک فرد خواب راحتی داشته باشد از آنجایی هم که بی خوابی یا کم خوابی یکی از علل تشدید اختلال هراس است، به همین منظور گل ساعتی با فراهم کردن یک خواب راحت، از تشدید یافتن این اختلال جلوگیری میکند. مصرف گل ساعتی میتواند در طول مدت زمانی اختلال شما را بهبود دهد.
۲. زنجبیل برای درمان سنتی حمله پانیک
مصرف زنجبیل نیز یکی دیگر از روشهای درمان اختلال هراس در طب سنتی شناخته میشود. زنجبیل با علائمی نظیر تهوع، اضطراب، تپش قلب و … مه همگی نشانههایی از پانیک هستند، مقابله کرده و تا حدود زیادی آن را کنترل میکنند.
زنجبیل هم به صورت نوشیدی و هم به عنوان خوردنی قابل مصرف است. البته شایان ذکر است که اگر جز زنان باردار و یا افرادی هستند که از داروهای رقیقکننده خون استفاده میکنند، نمیتوانید به مقدار زیادی زنجبیل مصرف کنید از این رو بهتر است از روشهای دیگر درمانی که در طب سنتی نامبردهشدهاند، استفاده کنید.
۳. کنترل حملات پانیک با گیاه بادرنجبویه
گیاه بادرنجبویه که به عنوان یک داروی گیاهی ضد استرس نیز شناخته میشود، تأثیر بسازی در بهبود و کنترل اختلال هراس دارد بهطوریکه در طب پزشکی از آن بسیار استفاده میشود. یکی از مهمترین اثرات مصرف بادرنجبویه کاهش شدت علائم اختلال هراس است. این دارو با یکبار مصرف کردن، تأثیرات خود را نشان میدهند و در صورتی که به طور متداول مورد استفاده قرار بگیرد، قطعاً اثر بخش بیشتری خواهد داشت.
۴. درمان حمله پانیک با جینسینگ
جینسینک یک گیاه دارویی بسیار مقوی و مؤثر برای زمانهایی است که شما دچار حملات پانیک شدهاید. این گیاه یکی از مؤثرترین روشهای درمانی بوده و بر خلاف سایر گیاهان آرام بخش اثر خواب آلودگی در فرد ایجاد نمیکند. از این رو بین افراد محبوبیت و مقبولیت بالایی داشته و اکثرا مورد استفاده قرار میگیرد.
۵. بهبود حملات پانیک با بابونه
بابونه یکی از پراستفادهترین گیاهان است که در تمامی خانههای ایرانی یافت میشود. این گیاه جایگاه بسیار ویژهای در درمان اختلال هراس در طب سنتی ایران دارد. مصرف بابونه از همان ابتدا، اثر بخشی خود را نشان داده و در کنترل و بهبود حملات پانیک بسیار مؤثر است.
۶. اسطوخودوس برای کنترل حملات پانیک
کمتر کسی است که گیاه اسطوخودوس را نشناخته و از تأثیرات شگرف آن بر روی اعصاب و آرامش عصبی بی خبر باشند. این گیاه دارویی با آرامش بخشیدن به عصبها و کاهش استرس و اظطراب نقش بسزایی در کنترل و بهبود حملات پانیک دارد. تاثیرات آن بگونه ای ثابت شده است که حتی اگر شما توسط یک دکتر آنلاین مغز و اعصاب نیز ویزیت شوید به احتمال زیاد مصرف این گیاه را به شما توصیه خواهد کرد. شایان ذکر است که اسطوخودوس یا به صورت روغن به بدن مالیده میشود یا به صورت دمنوش مصرف میشود. البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که هر چند این گیاه فواید بسیار زیادی دارد اما برای مردان نابالغ منع مصرف داردچرا که باعث مشکلات هورمونی در پسران میشود.
۷. گیاه فرنجمشک و کاهش حملات هراس
گیاه فرنجمشک اثراتی از جمله آرامبخشی، کاهش تنشهای عصبی، و کاهش اضطراب را دارد. از این رو مصرف آن برای تمامی افرادی که از حملات پانیک و اختلال هراس رنج میبرند، بسیار مفید خواهد بود.
۸. جو دوسر برای حمله عصبی پانیک
جو دوسر از جمله از گیاهان دارویی است که برای حملات پانیک مورد استفاده قرار گرفته و تأثیرات شگفت انگیزی بر روی مصرف کنندگان داشته است. شما نیز اگر در حین حملات پانیک و پس از آن دچار عوارضی میشود، برای کاهش این عوارض میتوانید از جو دوسر استفاده کنید.
۹. چای کوهی برای کاهش پانیک اتک
چای کوی یکی از شگفتانگیزترین چایهای موجود است که در طب سنتی برای درمان بیماریهای گوناگون به وفور مورد استفاده قرار میگیرد. البته یک نکته بسیار مهم در مصرف چای کوهی وجود دارد و آن این است که این مصرف آن برای عدهای منع شده است. از این رو بهتر است از مصرف خودسرانه آن امتناع کرده و حتماً قبل از استفاده از آن از ویزیت آنلاین طب سنتی استفاده کنید تا پس از بررسی شرایطتان در صورت امکان این چای را مصرف کنید.
۱۰. درمان اختلال هراس با شیرینبیان
اگر از هر طبیب طب سنتی در راجع به یکی از بهترین داروهای گیاهی برای کنترل و درمان اختلال هراس سؤال بپرسیم، بی شک شیرین بیان را معرفی خواهد کرد. شما نیز اگر از این اختلال رنج میبرید و به دنبال درمان قطعی حمله پانیک با طب سنتی هستید بهتر است از این گیاه دارویی استفاده کنید.
۱۱. گیاه قاشقک آبی از حمله پانیک جلوگیری میکند.
از دیگر گیاهانی که به عنوان گیاه ضد استرس در طب سنتی شناخته میشوند، قاشقک آبی است. با دم کردن و مصرف روزانه این گیاه میتوانید استرس و اضطراب را تا حد زیادی از خود دور کرده و از این طریق به کنترل و بهبود اختلال هراس بپردازید.
۱۲. گیاه رازک برای کاهش اثر حملات پانیک
برای کسانی که در حین اختلال هراس دچار تپش قلب، سردرد میشوند، زارک یک گزینه ایده آل است. چرا که این گیاه به صورت معجزه آسایی آرامبخش و ضد استرس بوده و از این طریق حملات پانیک را به خوبی کنترل میکند. برای اثربخشبودن استفاده از گیاه رازک نیاز است تا این گیاه را دم کرده و هر روز در دو نوبت آن را مصرف کنید.
چگونه غذاهایی که میخوریم بر سیستم عصبیمان تأثیر میگذارد؟
سروتونین یک انتقالدهندهی عصبی است که وظیفهی تنظیم خواب، اشتها، خلق و خو و مهار درد را بر عهده دارد. ۹۵ درصد سروتونین در دستگاه گوارش تولید میشود و دستگاه گوارش با صد میلیون نورون (سلول عصبی) پوشیده شده است. بنابراین دستگاه گوارش فقط کار هضم غذا را انجام نمیدهد بلکه در تنظیم احساسات نیز نقش دارد. علاوه بر این، عملکرد نورونها و تولید انتقالدهندههای عصبی (مثل سروتونین)، تحت تأثیر باکتریهای خوب است که میکروبیوم روده را تشکیل میدهند. (میکروبیوم که بود و چه کرد!؟ میکروبیوم به محل تجمع باکتریهای مفید روده گفته میشود.)
این باکتریها نقش بسیار زیادی در سلامت بدن ایفا میکنند؛ از پوشش روده محافظت و از التهاب جلوگیری میکنند، میزان جذاب مواد غذایی را بهبود میبخشند و مسیرهای عصبی را فعال میکنند. بنابراین مصرف غذاهای سالم و رژیم غذایی مناسب، به سلامت باکتریهای مفید روده (یا همان میکروبیوم) منجر میشود و این موضوع به عملکرد نورونها و تولید انتقالدهندههای عصبی کمک میکند.
غذاهای مفید برای حمله پانیک
همانطور که میدانید، حمله عصبی به معنای هجوم ناگهانی اضطراب است. بنابراین مواد غذایی که سطح اضطراب را کاهش میدهند، در کاهش حمله عصبی نیز موثر هستند.
۱. ماهیهای چرب
ماهیهای چرب مثل سالمون، قزلآلا، ساردین و شاهماهی، سرشار از امگا ۳ و ویتامین D هستند. در ادامه به تأثیر این دو مورد بر سلامت روان میپردازیم.
- امگا ۳
غذاهای سرشار از امگا ۳، حاوی اسید آلفا لینولنیک (ALA) و اسیدهای چرب ضروری یعنی ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DPA) هستند. (برای تایپ اسامی، انگشتام به هم گره خورد!) مطالعات نشان داده است که مصرف این اسیدها به کاهش سطح اضطراب کمک میکند. بر اساس تحقیقات، مصرف ماهیهای چرب، سه بار در هفته مناسب است.
- ویتامین D
تحقیقات نشان میدهد که کمبود ویتامین D با اختلالات خلقی نظیر اضطراب، مرتبط است. مطالعات دیگری هم نشان میدهد که مصرف ویتامین D برای تنظیم خلق و خو، به خصوص برای زنان حامله و بزرگسالان مسنتر بسیار لازم میباشد.
۲. تخم مرغ
تخم مرغ یکی از منابع خوب ویتامین D و پروتئین محسوب میشود و یک پروتئین کامل است؛ به این معنا که تمام آمینو اسیدهای ضروری برای بدن را دارد. علاوه بر این تخم مرغ اسید آمینهای به نام تریپتوفان دارد که به تولید سروتونین کمک میکند. البته غذا و درمانهای حاوی سروتونین مستقیماً سروتونین مورد نیاز را تأمین نمیکنند اما به واکنشهایی منجر میشوند که تولید سروتونین را تقویت میکند. به طور کلی تحقیقات نشان میدهد که مواد غذایی که به سلامت میکروبیوم روده کمک میکند، در کاهش اضطراب تأثیرگذار است.
۳. تخمه کدو تنبل
تخمه کدو تنبل یک منبع عالی برای پتاسیم است. یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ نشان داد که سطح پایین منیزیم و پتاسیم در بدن، با سطح بالای هورمون کورتیزول ارتباط دارد. (هورمون کورتیزول که به نام هورمون استرس هم شناخته میشود، مثل یک سیستم زنگ خطر طبیعی برای بدن است که انگیزه و انواع استرس را ایجاد میکند.)
تخمه کدو تنبل یک منبع خوب از روی هم محسوب میشود. مطالعاتی که بر روی ۱۰۰ دانش آموز دختر انجام شد، نشان میدهد که میزان روی در بدن با میزان اختلالات اضطرابی رابطهی معکوس دارد. (روی بیشتر، اختلال اضطرابی کمتر)
۴. شکلات تلخ
شکلات تلخ به دلایل زیر برای کاهش اضطراب مفید است:
- تأثیر مثبت روی باکتریهای مفید روده
شکلات تلخ هم یکی از مواد غذایی است که میکروبیومهای روده را خوشحال میکند! بنابراین یکی از دلایل مفید بودن شکلات تلخ، تأثیر مثبتی است که بر باکتریهای مفید روده دارد و به این صورت برای تولید انتقالدهندههای عصبی مثل سروتونین مفید میباشد.
- منبع غنی از پلیفنولها
پلی فنولها از ریز مغذیهای مفید برای سلامتی هستند، میتوانند التهاب عصبی و مرگ سلولی مغز را کاهش دهند و به بهبود جریان خون کمک میکنند. علاوه بر این، آنتی اکسیدان قوی که در شکلات تلخ وجود دارد به ترمیم آسیبهای سلولی ناشی از استرس کمک میکند.
- کمک به تولید تریپتوفان
درباره تریپتوفان در بخشهای قبل هم صحبت کردیم. تریپتوفان یک اسید آمینه است که در غذاهای حاوی پروتئین وجود دارد. تریپتوفان به مولکولی تبدیل میشود که یکی از مواد لازم برای ساخت سروتونین و ملاتونین است.
- منبع غنی از منیزیم
در توضیحات مورد ۳ بیان کردیم که کمبود منیزیم و پتاسیم بر افزایش کورتیزول تأثیر میگذارد.
نکته: منظور از شکلات تلخ، شکلات بالای ۷۰ درصد است. البته به دلیل قند و چربی که در شکلاتها وجود دارد مصرف زیاد آن توصیه نمیشود؛ مقدار ۱ تا ۳ گرم در روز کافی میباشد.
۵. زردچوبه
شاید دلیل شاد بودن روحیهی هندیها همین است! در زردچوبه مادهای به نام کورکومین وجود دارد که بر کاهش اضطراب و استرس تأثیر میگذارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که مصرف یک گرم کورکومین در روز، باعث کاهش اضطراب در بزرگسالان مبتلا به چاقی شده است. علاوه بر این در زردچوبه، اسید چرب مفیدی به نام DHA نیز وجود دارد.
۶. ماست
به طور کلی مواد غذایی تخمیر شده حاوی باکتریهای مفید هستند و این باکتریها اثرات مثبتی بر سلامت مغز میگذارند. علاوه بر این یک بررسی بالینی در سال ۲۰۱۷ نشان میدهد، یکی از دلایلی که میتواند در افزایش استرس و اضطراب نقش داشته باشد، التهاب مزمن است و ماست به دلیل خاصیت ضد التهابی از این جهت هم اثر مثبت میگذارد. در کنار همهی اینها ماست به سلامت باکتریهای مفید روده هم کمک میکند. سایر غذاهای تخمیر شدهی مفید عبارتند از پنیر، کلم ترش، کیمچی و محصولات تخمیر شده سویا
۷. سینه بوقلمون
سینه بوقلمون نیز منبع خوبی از تریپتوفان است و به کاهش اضطراب، افسردگی و تحریکپذیری خلقی کمک میکند.
۸. دانه چیا و بادام هندی
بادام هندی ۶/۱ میلی گرم روی دارد و ۱۴ تا ۲۰ درصد از مقدار توصیه شده برای بزرگسالان را تأمین میکند. دانهچیا نیز با کمک به تأمین روی در بدن، در تنظیم خلق و خو موثر است.
۹. غلات کامل مثل نان سبوسدار و برنج قهوهای
به طور کلی کربوهیدراتها به تولید سروتونین کمک میکنند. نان سبوسدار و برنج قهوهای حاوی کربوهیدراتهای پیچیده هستند؛ به این معنا که مدت زمان بیشتری طول میکشد تا تجزیه شوند. غذاهایی که کم کم تجزیه شده و قند بدن را بالا میبرند به تنظیم خلق و خو کمک میکنند. در مقابل مواد غذایی که فرآوری شده هستند، مثل برنج سفید، نان سفید یا هر نوع شیرینیجات، یک موج اولیهی انرژی در بدن ایجاد میکنند اما پس از مدت زمان کوتاهی سطح قند خون کاهش پیدا میکند و موجب بیحالی در فرد میشوند.
۱۰. بادام
تحقیقات نشان میدهد که کاهش منیزیم میتواند بر کاهش تولید سروتونین موثر باشد. بادام منبع خوبی برای دریافت منیزیم است. در هر ۱۲ عدد بادام، ۷۵ میلی گرم منیزیم وجود دارد که ۱۹ درصد از نیاز روزانه را تأمین میکند.
۱۱. سبزیهای تیره و برگدار
سبزیهایی مثل کلم پیچ یا اسفناج حاوی ویتامین C و منیزیم هستند و با افزایش سطح آنتیاکسیدان در بدن، به تنظیم خلق و خو کمک میکنند.
میوههای مفید برای پانیک
علاوه بر مواد غذایی مختلف، میوههای گوناگون هم میتوانند بر کاهش سطح اضطراب تأثیر بگذارند. میوههایی مثل:
- پرتقال:همانطور که میدانید پرتقال سرشار از ویتامین C است و به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی که دارد، خلق و خو را بهبود میبخشد.
- آووکادو:میوههای حاوی ویتامین B میتوانند به کاهش اضطراب کمک کنند. آووکادو حاوی انواع مختلف ویتامینهای گروه B است.
- موز:موز منبع خوبی برای دریافت پتاسیم محسوب میشود.
- کیوی:کیوی سرشار از ویتامین C است. ویتامین C حاوی آنتی اکسیدان میباشد که به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک میکند.
- آناناس: آناناس حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین C و B است.
- توت فرنگی: توت فرنگی علاوه بر این که منبعی از ویتامین C محسوب میشود، از قلب محافظت میکند، از سرطان جلوگیری میکند و یک ضد التهاب عالی است.
- گریپ فروت:گریپ فروت نیز یکی از منابع دریافت ویتامین C است و به کاهش چربی شکم و سطح کلسترول خون کمک میکند.
- انار: سرشار از آنتی اکسیدان است و فشار خون را کاهش میدهد.
دمنوشهای مفید برای حمله پانیک
به طور کلی رژیمی که ویتامینهای مختلف بدن را تأمین میکند، در بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب تأثیرگذار است. اما داروهای گیاهی نیز وجود دارد که به افزایش سطح آرامش کمک میکنند.
1. بابونهبسیاری از مردم از چای بابونه استفاده میکنند و با مزایای آن آشنایی دارند. بابونه دارای خواص ضدالتهابی، آنتیاکسیدانی، آرامشبخش و ضدباکتری (باکتریهای مضر) است. برخی اعتقاد دارند که خواص آرامشبخشی بابونه به دلیل وجود پلیفنولهاست. مطالعات نشان میدهد که مصرف ۱۵۰۰ میلیگرم عصاره بابونه در روز، در کاهش علائم اضطراب موثر است.
2. چای سبزچای سبز اسید آمینهی مفیدی به نام تیانین دارد؛ تیانین به تولید سروتونین و دوپامین کمک میکند و بر کاهش اضطراب و افزایش آرامش تأثیرگذار است. چای سبز جایگزین مناسبی برای نوشیدنیهای افزایشدهندهی اضطراب مثل نوشیدنیهای الکلی، قهوه و نوشابه است.
3. نعنادمنوش نعنا یکی از دمنوشهای آرامشبخش محسوب میشود. برای درست کردن آن میتوانید از نعنای تازه یا نعنای خشک استفاده کنید و مثل چای دم بگذارید. (مصرف دمنوش نعنا برای خانمهای باردار مضر است و سبب سقط جنین میشود.)
4. بهبه حاوی ویتامینهای گروه B است و میتواند در کاهش سطح استرس موثر باشد. برای تهیهی این دمنوش میتوانید میوه یا برگ به را دم کنید.
5. گل محمدیدمنوش گل محمدی علاوه بر کاهش استرس، یک دمنوش خوابآور نیز محسوب میشود.
کلام آخر
به پایان مقاله غذاهای مفید برای حمله پانیک رسیدیم. هنگامی که با یک مشکل سلامت روان درگیر هستیم، باید اصلاح تمام جنبههای زندگی را در نظر بگیریم. رژیم غذایی ناسالم علاوه بر تأثیرات مخربی که بر جسم دارد، میتواند مشکلات سلامت روان را هم تشدید کند. بنابراین عادات غذایی مناسب را حائز اهمیت بدانید.